ในวันเด็กแห่งชาติของทุกปี มีกิจกรรมหลากหลายที่จัดขึ้นเพื่อให้เห็นความสำคัญของเด็ก แต่เป็นเรื่องน่าเศร้าที่ “สุขภาพจิต” ของเด็กและวัยรุ่นนั้นยังไม่ได้รับการให้ความสำคัญเท่าที่ควร แม้สถานการณ์ความเปราะบางทางสุขภาพจิตในประเทศไทยจะน่ากังวลขึ้นเรื่อยๆ จากข้อมูลการประเมินสุขภาพจิตคนไทย 721,155 คน ในปี 2564 โดยกรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ยังพบว่า เด็กและเยาวชนที่มีอายุต่ำกว่า 20 ปี เสี่ยงฆ่าตัวตายและซึมเศร้ามากที่สุด เมื่อเทียบกับกลุ่มอายุอื่นๆ
ผศ.ดร.ณัฐสุดา เต้พันธุ์ หัวหน้าศูนย์สุขภาวะทางจิต อาจารย์สาขาจิตวิทยาการปรึกษา จุฬาฯ อธิบายว่า มนุษย์มีอารมณ์เศร้าเกิดขึ้นได้ทั่วไป แต่อาการเศร้าของแต่ละคนไม่เหมือนกัน โดยขึ้นอยู่กับการรับมือและฟื้นฟูอาการเศร้าของแต่ละคน ในขณะที่บางคนสามารถกลับสู่อารมณ์ปกติได้เมื่อหายเศร้า แต่หลายคนกลับเศร้าหนักขึ้น จนกลายเป็นโรคซึมเศร้าในที่สุด
ภาวะซึมเศร้าเป็นปัญหาที่ควรได้รับการ “ใส่ใจ” เพราะการฆ่าตัวตายในวัยรุ่นมีสาเหตุ “สำคัญ” มาจากภาวะซึมเศร้า แม้ว่าการฆ่าตัวตายของวัยรุ่นไม่ได้มีสาเหตุจากภาวะซึมเศร้าเพียงอย่างเดียว แต่ผู้ที่มีภาวะซึมเศร้ามีแนวโน้มที่เสี่ยงต่อการฆ่าตัวตาย การที่เห็นคุณค่าในตัวเองต่ำ หรือมีความเปราะบางทางอารมณ์สูง รวมถึงมีความยากลำบากอย่างมากในการจัดการอารมณ์ของตนเอง อาจนำไปสู่การหาทางออกด้วยการฆ่าตัวตาย โดยเฉพาะเมื่อวัยรุ่นที่มีลักษณะข้างต้นเจอเหตุการณ์กระตุ้น เช่น การถูกกลั่นแกล้ง จะยิ่งมีแนวโน้มที่จะนำไปสู่การฆ่าตัวตายเพิ่มขึ้น
โดยปัจจัยเสี่ยงหลักที่ส่งผลให้เกิดภาวะซึมเศร้าของเยาวชนไทยนั้น ได้แก่
จากปัจจัยทาง “สังคม” ข้างต้นจะเห็นได้ว่า ภาวะซึมเศร้าเกิดจากเป็นปัจจัยทั้งภายในและภายนอก ดังนั้นภาวะซึมเศร้าไม่ใช่แค่เรื่อง “ส่วนตัว” ของเด็กหรือเยาวชนเท่านั้น แต่เป็นเรื่องของทุกคน พวกเราควรมีส่วนร่วมในการสร้างเสริมสุขภาพที่ดีให้แก่เด็กและเยาวชน เช่น
จากที่กล่าวไปข้างต้นจะเห็นได้ว่า ภาวะซึมเศร้าเป็นปัญหาใหญ่ของสังคมไทย ดังนั้นทุกคนในสังคม ทั้งเด็ก เยาวชน พ่อแม่ คนในครอบครัว เพื่อน ครู และสังคมในภาพรวม ไม่ควรมองว่า ภาวะซึมเศร้าเป็นเพียงแค่เรื่องของเด็กและวัยรุ่น ตัว “พวกเขา” เองเท่านั้น แต่เป็นเรื่องของ “เรา” ที่ทุกคนควรมีส่วนร่วมในการ “ลด” ปัจจัยเสี่ยงที่นำไปสู่ภาวะซึมเศร้า และ “เพิ่ม” ภูมิคุ้มกันภาวะซึมเศร้า เพื่อส่งเสริมสุขภาพจิตที่ดีแก่เด็กและวัยรุ่นในการดำเนินชีวิตต่อไป
Share บทความนี้ เพื่อให้เด็กๆ และวัยรุ่นได้รับการใส่ใจในสุขภาพจิตมากขึ้น พ่อแม่ผู้ปกครองให้เวลารับฟังลูกหลานมากขึ้น และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องส่งเสริมนนโยบายดูแลสุขภาพจิตของเด็กและวัยรุ่น
สำหรับผู้ที่สนใจข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับภาวะซึมเศร้าของเด็กและเยาวชน อ่านต่อได้ที่ https://www.thaihealthreport.com/file_book/re-4-63.pdf
สถิติเกี่ยวกับสุขภาพจิตของเด็กและเยาวชนในวิกฤต COVID-19 อ่านต่อได้ที่ https://www.thaihealthreport.com/file_book/2022-policy-brief-youth-mental-health.pdf
สถิติล่าสุดเกี่ยวกับสุขภาพจิต สามารถติดต่อเพื่อขอรับหนังสือสุขภาพคนไทย 2566 ที่จะออกเดือน เม.ย. 2566 ได้ที่ thaihealthipsr@gmail.com หรือติดตามและรอ Download ฉบับ E-Book ได้ที่ https://www.thaihealthreport.com/th/index.php
