สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ
IPSR ร่วมกับ สสส.
ความจริงที่ขัดแย้งในระบบอาหารของไทย
แผ่นดินไทยเคยได้ชื่อว่าเป็นอู่ข้าวอู่น้ำ เป็นดินแดนที่ในน้ำมีปลาในนามีข้าว บนแผ่นดินนี้ไม่เคยมีคนอดตาย เพราะที่นี่เป็นแผ่นดินที่อุดมสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก
ไทยเป็นหนึ่งในประเทศผู้ส่งออกอาหารมากเป็นอันดับต้นๆของโลก โดยเฉพาะ ข้าว ไก่ กุ้ง ปลาทูน่ากระป๋อง และสับประรดกระป๋อง ซึ่งไทยส่งออกมากเป็นอันดับที่ 1 ของโลกติดต่อกันมาหลายปีตราบจนปัจจุบัน ในปี 2551 ไทยมีรายได้จากการส่งออกอาหาร 778,056 ล้านบาท หรือราวร้อยละ 13 ของมูลค่าสินค้าส่งออกทั้งหมดมูลค่านี้คิดเป็นประมาณกว่าร้อยละ 2 ของมูลค่าส่งออกอาหารของทั้งโลก จะว่าประเทศไทยเป็น “ครัวของโลก” ก็คงจะกล่าวได้อย่างไม่เคอะเขิน
อย่างไรก็ตาม อีกด้านหนึ่งของความจริงที่น่าภาคภูมิใจนี้ คือ ปัญหาร้อยแปดที่เกษตรกรนับล้านกำลังเผชิญอยู่ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาการเข้าถึงปัจจัยการผลิตของเกษตรกร โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่ดิน ปัญหาความเสื่อมโทรมของฐานทรัพยากรเกษตร ปัญหาหนี้สินในหมู่เกษตรกรที่พอกพูนขึ้นไม่รู้จบ การผูกขาดระบบเกษตรและอาหารโดยกลุ่มนายทุนและพ่อค้าคนกลาง ต้นทุนการเกษตรสูง เกษตรกรใช้สารเคมีมากเกินขนาด และเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพ สิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมวิกฤตพลังงานและภาวะโลกร้อน รวมทั้งปัญหาการแข่งขันทางการค้าระหว่างประเทศและการเปิดเสรีการค้าทั้งหมดนี้ล้วนแต่ส่งผลกระทบต่อความมั่นคงทางอาหารทั้งโดยตรงและโดยอ้อม
เช่นนี้แล้ว หลายคนที่เป็นห่วงจึงเริ่มคำถามว่า หากสภาพที่เป็นอยู่ปัจจุบันยังดำเนินต่อไป จะเกิดผลกระทบอะไรบ้างต่อความมั่นคงทางอาหารของชาติ ประเทศไทยจะดำรงอธิปไตยทางอาหารไว้ได้หรือไม่ ท่ามกลางกระแสเชี่ยวกรากของการเปลี่ยนแปลง ทั้งจากภายในและจากแรงกระแทกของโลกาภิวัฒน์
สถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล
เลขที่ 999 ถนนพุทธมณฑล สาย 4 ตำบลศาลายา อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม 73170
โทรศัพท์ 02-441-0201-4 ต่อ 531, 532, 630 โทรสาร 02-441- 9333
